Pomimo obszernej literatury wykazującej neuroprotekcyjne działanie estrogenów, stosowanie hormonalnej terapii menopauzalnej (HTM; HTZ) w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia choroby Alzheimera budziło kontrowersje. Najnowsze badanie sugeruje, że terapia hormonalna stosowana w wieku średnim może znacznie zmniejszyć ryzyko rozwoju choroby Alzheimera i demencji.

To dobra wiadomość, zwłaszcza po ostatnich alarmujących artykułach z 2023 r. o duńskim badaniu wskazującym niepokojące związki pomiędzy występowaniem Alzheimera a stosowaniem terapii hormonalnej. W badaniu prześledzono dokumentację medyczną 5589 kobiet chorych na demencję i 55 890 kobiet bez demencji, stosujących HTM w postaci doustnych estrogenów i syntetycznego progestagenu (wszystkie kobiety miały zachowana macicę). Wyniki tych badań wskazywały, jak alarmowała prasa, że terapia hormonalna wiązała się z 24 proc. wzrostem ryzyka demencji. Istotny w tym badaniu był fakt, że skupiało się ono na stosowaniu wyłącznie syntetycznych hormonów u około 62 000 kobiet. 

Hormony bioidentyczne lepiej chronią funkcje poznawcze

Najnowsze badanie, opublikowane 23 października 2023 r. w „Frontiers in Aging Neuroscience”, zostało przeprowadzone na grupie ponad 6 milionów kobiet w różnych krajach i objęło częściej stosowane hormony bioidentyczne, a także terapię wyłącznie estrogenową.

Naukowcy z Weill Cornell Medicine, na czele z dr Lisą Mosconi, dyrektorką Programu Zapobiegania Alzheimerowi  i Centrum Kobiet Brain Initiative oraz profesorem nadzwyczajnym na wydziale neurologii w Weill Cornell Medicine, odkryli, że kobiety, które przyjmowały te hormony w celu leczenia symptomów transformacji menopauzalnej w średnim wieku, były znacznie mniej narażone na rozwój demencji lub choroby Alzheimera w późniejszym czasie. Terapia wyłącznie estrogenem wiązała się z 32 proc. zmniejszeniem ryzyka rozwoju choroby, a terapia estrogenowo-progestagenowa wykazała 23 proc. zmniejszenie ryzyka. Badanie to jest metaanalizą wcześniej istniejących badań klinicznych i badań obserwacyjnych.

Warto jednak zaznaczyć, że u kobiet przyjmujących estrogen w wieku 65 lat i starszych ryzyko ostatecznego rozpoznania demencji nie było mniejsze w porównaniu z rówieśniczkami, które nie otrzymywały terapii hormonalnej.

– Odkrycia te podkreślają fakt, że potrzebujemy bardziej rozstrzygających badań nad możliwym wpływem hormonalnej terapii menopauzalnej na zapobieganie chorobie Alzheimera u kobiet w średnim wieku – powiedziła dr Lisa Mosconi. portalowi oprahdaily.com.

Statystyki dotyczące choroby Alzheimera wskazują, że ryzyko zachorowania na tę chorobę w ciągu całego życia dotyczy 1 na 5 kobiet w wieku od 45 do 50 lat, podczas gdy ryzyko zapadnięcia na tę chorobę u mężczyzny w tym samym wieku wynosi tylko 1 na 10. Naukowcy od dawna snuli teorie, że estrogen działa ochronnie na mózg, a niedobór tego hormonu spowodowany transformacją menopauzalną może być powodem, dla którego u większej liczby kobiet niż mężczyzn rozwija się ta choroba.

Estrogen – główny regulator zdrowia mózgu kobiet

Dr Lisa Mosconi podkreśliła, że kiedy w latach 30. XX wieku naukowcy odkryli estrogen i progesteron dosyć niefortunnie przypisali tym hormonom jedynie funkcje odpowiadające za reprodukcję, nie zdając sobie sprawy, że mają one wiele innych funkcji, które nie mają nic wspólnego z posiadaniem dzieci.

Jedna z kluczowych ról tych hormonów ma charakter neurologiczny. – Estrogen nazywany jest „głównym regulatorem” zdrowia mózgu kobiet – działa jak dyrygent orkiestry mózgu – wyjaśnia dr Mosconi. – Jest ważny z wielu powodów: chroni mózg, wzmacnia układ odpornościowy i wspiera neuroplastyczność, czyli zdolność do regeneracji po uszkodzeniach oraz wzmacnia połączenia neuronowe. Wspiera także energię neuronalną na poziomie komórkowym – dodaje.

Obecnie terapię estrogenową zaleca się kobietom po histerotomii. Większość pań stosujących terapię hormonalną przyjmuje skojarzony estrogen i progesteron, co minimalizuje ryzyko wystąpienia nowotworu, ale także wydaje się osłabiać działanie zapobiegające chorobie Alzheimera, chociaż skojarzona terapia HTM estrogenem i progesteronem nadal wykazywała zmniejszone ogólne ryzyko rozwoju tej choroby – 23 proc. Było to jednak mniej spójne w analizowanych badaniach: większość wykazywała działanie ochronne, niektóre – jak niedawne duńskie badanie – wykazały działanie szkodliwe, a inne nie wykazały żadnego efektu.

Dr. Mosconi uważa, że ​​ten negatywny efekt może potencjalnie wynikać ze stosowania syntetycznego progesteronu, zwanego progestagenem. Obecnie w terapii hormonalnej częściej stosuje się bioidentyczny progesteron. – Wiemy, że niektóre wersje syntetyczne faktycznie miały negatywny wpływ na serce i układ naczyniowy – wyjaśniała dr Mosconi. – Nasilały stan zapalny. Może to być powód, dla którego niektóre badania wykazały negatywne jego skutki.

Kolejnym ważnym wnioskiem z badania jest fakt, że aby uzyskać działanie ochronne, leczenie należy rozpocząć w wieku średnim. Kobiety stosujące wyłącznie estrogenową terapię hormonalną w wieku 65 lat i starsze wykazywały podobny czynnik ryzyka jak ich rówieśniczki jej niestosujące, podczas gdy te stosujące estrogen i progestagen wykazywały tendencje do zwiększonego ryzyka. Jedna z wcześniejszych prac dr Mosconi wykazała już, że demencja nie jest chorobą wieku podeszłego, ale jest w rzeczywistości chorobą wieku średniego, której objawy pojawiają się w późnym wieku.

Dr Luisa Mosconi z zespołem pracują obecnie nad badaniami klinicznymi w poszukiwaniu bardziej jednoznacznych i rozstrzygających danych. Ponieważ ryzyko choroby Alzheimera pojawia się w wieku średnim, ale objawy często pojawiają się w późniejszym okresie życia, badanie kliniczne obejmujące ten okres (20–30 lat) byłoby wyzwaniem. Z tego powodu zespół dr Mosconi będzie badał wpływ terapii estrogenowej na „biomarkery” choroby Alzheimera (wskazówki ukazujące prawdopodobieństwo rozwoju choroby), które zaczynają pojawiać się w średnim wieku.

Źródła: oprahdaily.com/life/health/a45599227/hormone-replacement-alzheimers-risk/ frontiersin.org/articles/10.3389/fnagi.2023.1159435/full frontiersin.org/articles/10.3389/fnagi.2023.1260427/full news.weill.cornell.edu/news/2023/10/study-suggests-estrogen-to-prevent-alzheimer%E2%80%99s-warrants-renewed-research-interest

W społeczności Mameno rozmawiamy na wszystkie tematy! Dołącz do innych kobiet i naszych ekspertów, aby rozwiać wszystkie swoje wątpliwości dotyczące tej trudnej, ale niezwykłej podróży.

Informacje zawarte na stronie Mameno mają jedynie charakter informacyjny i nie zastąpią konsultacji ze specjalistą. W szczególności nie stanowią one porady medycznej ani diagnozy. Rewolucja hormonalna w okresie menopauzy może wywołać wiele zmian w Twoim ciele i psychice, ale nie wszystkie są z nią związane.

Interesuje Cię menopauza? Zarejestruj się, żeby mieć dostęp do ponad 100 artykułów z naszej bazy wiedzy.